Bijdrage bespreking Program­ma­be­groting 2023-2027

Voorzitter, we bespreken vandaag de programmabegroting van de gemeente Haarlem. Een begroting die duurzaamheid uitstraalt maar waar, wat de Partij voor de Dieren betreft, nog wel een tandje bij kan, maar daarover straks meer.
Ik wil eerst even uitzoomen.

Gisteren is in Egypte de 27ste klimaatconferentie begonnen. Doorbraken op het vlak van klimaatbeleid worden vanwege de geopolitieke spanningen niet verwacht, lees ik in de media. Dat is dramatisch, want de klimaatverandering eist dagelijks overal in de wereld haar tol.
Ik deel hier wat van met u.
Emhil (17 jaar) woont in Peru en ziet de gletsjers voor zijn ogen smelten. Mary (17) woont in Kenia en beleeft de grootste droogte in veertig jaar waardoor hun dieren sterven. En op het Filipijnse eiland Batasan proberen Allen (17) en de bewoners te voorkómen dat hun huizen worden opgeslokt door de zee door hun huizen op palen voortdurend te verhogen.
Hun verhalen staan deze week in de Volkskrant.

U zult zich wellicht afvragen, moeten we het hier nu in deze vergadering over hebben?
Ja voorzitter, dat is nodig. Want het treurige is dat zij niet of nauwelijks de veroorzaker van de klimaatcrisis zijn. Dat zijn wij ……. bewoners van Europa, Nederland, Haarlem. Ons consumptie- en levenspatroon veroorzaakt zo’n grote uitstoot van broeikasgassen en legt een zodanige druk op natuurlijke hulpbronnen dat we 3,5 aarde nodig zouden hebben als de hele wereld net zoals wij zou leven. Of nog op een andere manier gezegd, met onze manier van leven zouden we na 50 dagen het jaarlijkse natuurlijk kapitaal dat de aarde ons geeft en wat zij kan regeneren volledig opgebruikt hebben. 50 dagen voorzitter….. Is dat onze manier van rentmeesterschap? Of van solidariteit?

Dus voorzitter, alle klimaatinspanningen die wij moeten leveren zijn niet alleen nodig om Haarlem leefbaar te houden in de toekomst, we doen het juist ook voor de toekomst van de Emhil's en Mary’s van deze wereld. Daar mogen we bij het bespreken van klimaatmaatregelen ons misschien best eens wat vaker van bewust zijn. Het gaat niet alleen om ons….

Daarom voorzitter, zal ik mij in mijn bijdrage, met de klimaatconferentie in gedachten, vooral richten op de duurzaamheidsbegroting.
De Partij voor de Dieren is blij dat de gemeente Haarlem een duurzaamheidsbegroting heeft en deze nog verder aan het door ontwikkelen is. Want de opgave is groot en het is goed dat de gemeente hier haar verantwoordelijkheid in neemt. In de vele hieraan gelieerde documenten zien we goede initiatieven en voorstellen en niet onbelangrijk, gemotiveerde wethouders.

Toch voorzitter, maakt de Partij voor de Dieren zich zorgen en krijgen we niet de indruk dat we op koers liggen. Haarlem moet, wil het de klimaatdoelen uit het regeerakkoord halen, 65% CO2 reduceren in 2030 t.o.v. de uitstoot in 2017. In 2020 zaten we op 21% dus we hebben nog wel wat voor de boeg. Zeker als je ziet dat een groot deel van deze reductie komt doordat we in heel Nederland meer schone elektriciteit zijn gaan produceren en we ook als gemeente Haarlem dus een gunstige zogenaamde emissiefactor krijgen voor de CO2 uitstoot die we veroorzaken ten gevolge van ons elektriciteitsverbruik.
Het klinkt wat technisch allemaal en die schoon geproduceerde energie is natuurlijk een goede zaak maar ook wel een beetje het laaghangend fruit. Als gemeente krijg je dat stuk CO2-reductie dus als het ware een beetje kado.

Wat zijn dan de grootste opgaven voor Haarlem waar je als gemeente ook echt actief op kunt sturen?
Als we naar de duurzaamheidsbegroting kijken is dat is het aardgas- en warmteverbruik voor zowel wonen als werken. En als we dan kijken naar de cijfers zien we dat het helemaal niet zo hard gaat met de daling van de CO2 uitstoot. Sterker nog, voor wonen is de CO2-uitstoot tussen 2017 en 2020 met 1% gedaald. 1% voorzitter…... En we moeten in 2030 op 59% reductie zitten!
We hebben dus nog 7 jaar om 58% CO2 te reduceren, oftewel 97kton CO2. Nu weten we dat door de huidige energiecrisis iedereen flink aan het besparen is. Maar ook hoeveel pijn dat doet financieel voor burgers maar ook voor de overheid die noodgedwongen heel veel financiële pleisters moet plakken.

Voorzitter, uit de huidige Routekaart Duurzaamheid bleek al dat we onze CO2-reductie doelstelling voor Wonen niet gingen redden en met de aangescherpte doelstellingen vanuit het Regeerakkoord raakt het helaas nog veel verder uit zicht. De gemeente gaat de transitievisie Warmte in 2023 actualiseren maar ik vraag de wethouder toch alvast om een eerlijke en realistische vooruitblik. Want we zien goede initiatieven zoals de huidige campagne Isoleer mee en een nieuwe koers voor de warmtevoorziening in Schalkwijk. Top. Maar de vraag blijft, zijn we nog op tijd en is het genoeg?
Heeft de wethouder er vertrouwen in om de CO2-reductiedoelstellingen voor 2030 te halen en om in 2040 aardgasvrij te zijn? En zo niet, wat is dan het plan en wat heeft hij van ons als raad nodig? Wij vragen de wethouder om een realistisch tijdspad en tussendoelen voor de CO2-reductie, het liefst per half jaar zodat we de inspanningen en resultaten sterker kunnen monitoren. We zullen samen met Groen Links en andere partijen daar een motie voor indienen.

Voorzitter, bovenstaande processen zijn tijdrovend, kostbaar en complex, dat begrijpen wij zeer goed. En dus is het goed om ook naar snelle, tastbare, goedkope mogelijkheden te kijken om CO2 te reduceren. En die zijn voorhanden. Het Living Planet Report dat het Wereld Natuurfonds vorige maand uitbracht was er heel helder over. Het rapport laat zien dat de grondoorzaak van de klimaat-en biodiversiteitscrisis op ons bord ligt. Jawel op ons bord….
De manier waarop wij voedsel produceren en consumeren is de grootste veroorzaker van natuurverlies en verantwoordelijk voor een kwart van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Voorzitter, er vallen flinke meters te maken als we ons dieet aanpassen naar meer plantaardig. Milieucentraal berekent dat met een volledig plantaardig dieet je per Nederlander 850 kg minder CO2 uitstoot. Voor heel Haarlem komt dat neer op 136 kton CO2.

Nu weer even terug naar de doelstelling, Haarlem moet 399 Kton CO2 gaan reduceren voor 2030. Dat is meer dan een kwart! Meer plantaardig eten zet dus echt zoden aan de dijk en zou daarom een volwaardig onderdeel moeten worden het Haarlemse klimaatbeleid. Zelfs al ontbreekt dit nog in het landelijke regeerakkoord. Doen we het niet voor het groene vinkje in Den Haag, dan doen we het voor het voor al die mensen, dieren en kwetsbare natuur die niet zullen overleven als we de temperatuurstijging niet onder de anderhalve graad houden.
En laten we ook het dierenleed uit de bio-industrie niet vergeten. Miljoenen dieren leiden een kort ellendig leven ten dienste van een voedselsysteem dat vreselijk inefficiënt en oneerlijk is. Nu al hebben meer dan 2 miljard mensen op de wereld gezondheidsproblemen door overgewicht terwijl aan de andere kant honderden miljoenen mensen niet voldoende te eten hebben. Wij zullen dan ook een motie voor indienen om voedsel meer centraal te stellen in het Haarlemse klimaatbeleid.

Voorzitter, dit alles is geen betutteling en het zijn geen one issuepraktijken. Het is wél denken en handelen vanuit het brede planeetbelang en niet vanuit korte termijn belangen van de Westerse mens. Eco-centraal i.p.v. ego-centraal, wat de heer Blokpoel en ik vandaag op een congres nog eens door een vooraanstaand econoom bevestigd hoorden worden.
We dienen deze week 3 moties in die opkomen voor de kwetsbare mensen, voor dieren en natuur.

1. Een motie om de Haarlemse natuur te helpen, door stoepplantjes die aan de gevel- en tuinzijden van de stoep groeien, in principe te laten staan

2. Een motie om dieren te helpen waarvan de eigenaren weinig te besteden hebben: veel huisdieren lopen te lang door met pijnlijke klachten (zoals een rotte kies of versleten gewrichten) omdat hun eigenaren geen geld hebben voor de dierenarts. Diverse andere steden, zoals Amsterdam, Almere, Groningen en Utrecht komen hun minima-huishoudens al tegemoet in noodzakelijke dierenartskosten, wij vinden dat een sociale gemeente als Haarlem dit ook best kan gaan doen

3. Een motie om meer de nadruk te leggen op het grote aandeel dat voeding heeft in de klimaat- en biodiversiteitsproblemen van deze wereld en hoe we daar in ons beleid veel sterker op zouden kunnen sturen.

En als laatste omdat we gelijke rechten belangrijk vinden, zullen wij aanstaande donderdag nog een motie indienen waarin we het college oproepen publiekelijke steun te geven voor het recht op zelfbeschikking van de trans-, intersekse- en non-binaire personen en de Tweede Kamer op te roepen in te stemmen met de wijzigingen in de Transgenderwet.

Dank u wel voorzitter.